Gecensureerd! Wanneer films wereldwijd op grenzen stuiten

Geweld, LGBTQ+-symbolen, geopolitieke spanningen… Zelfs de populairste blockbusters zijn niet immuun voor censuur. Van Barbie tot Hunger Games, deze films werden aangepast of verboden afhankelijk van het land.

Film wordt vaak gezien als een spiegel van de samenleving, maar die spiegel past niet altijd in elk cultureel of politiek kader. Wereldwijd worden bepaalde films geknipt, aangepast of geweigerd op basis van lokale normen en gevoeligheden. Van recente kaskrakers tot klassiekers, filmcensuur blijft een krachtig – en soms onzichtbaar – mechanisme dat bepaalt wat kijkers uiteindelijk te zien krijgen.

In 2023 werd Barbie, geregisseerd door Greta Gerwig, verboden in Vietnam. De reden? Een kort getoonde kaart in de film die de omstreden “negenstreepjeslijn” afbeeldt, waarmee China aanspraak maakt op delen van de Zuid-Chinese Zee. Voor de Vietnamese autoriteiten was dit een onaanvaardbare politieke boodschap, wat leidde tot een verbod op vertoning in het hele land. Een visueel detail dat veranderde in een diplomatiek probleem.

Een ander opvallend voorbeeld is Spider-Man: Across the Spider-Verse. Deze animatiefilm uit 2023 werd niet vertoond in meerdere Golfstaten, waaronder Saoedi-Arabië, Koeweit en Qatar. In dit geval leidde een transgendervlag, discreet zichtbaar in de kamer van personage Gwen Stacy, tot de censuur. Dit toont hoe LGBTQ+ representatie in sommige regio’s nog steeds onbespreekbaar is in populaire media.

Ook Talk to Me, een Australische horrorfilm, werd in 2023 verboden in Koeweit. Hoewel er geen officiële verklaring werd gegeven, wordt vermoed dat de aanwezigheid van acteur Zoe Terakes, die trans en non-binair is, de aanleiding was. In dit geval lijkt het niet de inhoud van de film, maar de identiteit van de acteur die als problematisch werd beschouwd.

Zelfs commerciële succesverhalen ontsnappen niet aan strategische aanpassingen. Toen Hunger Games uitkwam in het Verenigd Koninkrijk, besloot studio Lionsgate zeven seconden aan gewelddadige scènes te schrappen. Hierdoor kon de film een “12+” classificatie krijgen in plaats van “15+”, waardoor het toegankelijker werd voor een jonger publiek – en dus winstgevender. Hier ging het niet om politiek, maar om rendement en marktstrategie.

Deze voorbeelden tonen aan dat censuur veel vormen kan aannemen: ideologisch, cultureel, moreel of commercieel. Wat op het scherm verschijnt, is vaak het resultaat van compromissen tussen artistieke vrijheid en lokale regelgeving. En achter elke verwijderde scène of afgelaste release schuilt een spanningsveld tussen wereldwijde expressie en lokale normen.